Trefwoorden
Doelstellingen
Ethische probleemsituaties in de gezondheidszorg staan volop in de belangstelling. We denken dan spontaan aan de medisch-ethische problematiek rondom het begin en het einde van het leven. De verpleegkundigen (allen, die verplegende of verzorgende arbeid verrichten of er bij betrokken zijn) krijgen door tal van ontwikkelingen binnen en buiten hun beroep steeds meer indringend te maken met ethische vraagstukken en met de gevolgen van beslissingen hieromtrent. Wat mag een patiënt weten over zijn ziekte? Hoe lang en intensief moet je iemand verpleegkundige bijstand verlenen? In welke gevallen mag je over euthanasie spreken met een patiënt? In hoever mag je gebruik maken van vertrouwelijke gegevens in contacten met derden?
Door de ontwikkeling van een eigen verpleegkundige identiteit wordt in toenemende mate een antwoord van de verpleegkundige zelf verwacht. Hij wordt uitgedaagd vragen te stellen, zoals: "waartoe dient dit alles?" en "wat is er de zin van?". Het zijn vragen, die een ethische component bevatten, vragen bovendien waarop de bestaande discussies omtrent de rechten en plichten van verpleegkundigen meestal geen afdoend antwoord opleveren.
Het beroep van verpleegkundige wordt uitgeoefend op verschillende niveaus van complexiteit in instellingen van uiteenlopende aard en onder een veelheid van omstandigheden. De problemen waarmee verpleegkundigen te maken krijgen, zijn dan ook veelsoortig. Deze kunnen van beroepstechnische aard zijn, op organisatorisch terrein liggen of de persoon van de verpleegkundige zelf betreffen. De problemen zijn tevens verbonden met de rol van de verpleegkundige in de samenleving nl. zijn functioneren in de context van de gezondheidszorg en ten behoeve van patiënten. Het verpleegkundig handelen wordt dan ook gekenmerkt door een voortdurende betrokkenheid bij het wel en wee van anderen. Dit betekent dat behoeften, waarden, levensvisies en denkbeelden van anderen, vooral van patiënten, een belangrijke rol spelen bij de vormgeving aan de beroepsuitoefening.
Op welke wijze de verpleegkundige met de ethische aspecten van zijn handelen in aanraking komt en hoe deze aspecten zijn te karakteriseren vormen de inhoud van dit opleidingsonderdeel.
Voorkennis
Leerinhoud
In de eerste vier hoofdstukken wordt een aantal fundamentele ethische begrippen en voorwaarden verhelderd, die belangrijk zijn voor de opbouw van de ethische reflectie. In hoofdstuk 1 wordt aandacht besteed aan de aard, methode, taak en enkele benaderingswijzen van de ethiek. Ook de kenmerken van de verpleegkundige ethiek komen aan de orde. De analyse van deze kenmerken wordt in hoofdstuk 2 vervolgd met een beschrijving van de ethische traditie binnen de verpleging en van de rol van beroepscodes.
Hoofdstuk 3 biedt een nadere bepaling van de ethische grondhouding van verpleegkundig handelen en van de inhoud van twee fundamentele begrippen in dat verband nl. "zorg" en "welzijn".
Hoofdstuk 4 bevat de basiselementen voor een adequate ethische besluitvorming en argumentatie.
In de hoofdstukken 5 tot en met 8 wordt getracht enkele concrete themata uit de verpleegkundige praktijk en haar context toe te lichten.
In hoofdstuk 5 wordt het belangrijke begrip 'verantwoordelijkheid' hernomen en toegepast op de diverse relaties, die verpleegkundigen onderhouden met hun omgeving.
In hoofdstuk 6 wordt de relatie van de verpleegkundige met de patiënt verder uitgewerkt met behulp van een ethisch principe, dat deze relatie in hoge mate bepaalt: dat van de geïnformeerde toestemming.
Hoe ethische problemen door verpleegkundigen ter sprake kunnen worden gebracht, is het onderwerp van hoofdstuk 7. Daarin komen vorm en inhoud aan de orde van het ethisch overleg, waarin verpleegkundigen in zorginstellingen een rol kunnen vervullen. In hoofdstuk 8 tenslotte worden enkele sociaal-ethische aspecten van de rol van de verpleegkundige verwoord door verwijzing naar een aantal maatschappelijke ontwikkelingen en naar enkele ethische problemen op mesoniveau en macroniveau.
Onderwijsvormen
De theorie wordt gedoceerd, terwijl oefeningen (cases) door de studenten voorbereid worden en klassikaal besproken worden.
Studiematerialen
Handboek: Ethisch zorg verlenen, A. van der Arend, C. Gastmans
Studiebegeleiding
Beoordeling
Studiekosten
OP-leden
Taal
Nederlands
|
|
