Klinische chemie wordt aangeboden in het curriculum nadat de student reeds inzichten heeft verworven in de algemene en anorganische chemie en in de anatomie en fysiologie.

In dit opleidingsonderdeel moet de student inzicht verwerven in de principes van de chemische analyses uitgevoerd op lichaamsvochten zoals serum, plasma en urine. De chemische analyses van lichaamsvochten zijn een onmisbare ondersteuning bij de medische diagnose.
Inhoudelijk vertoont de klinische chemie vele raakvlakken met andere vakken. Voor de voornaamste componenten van de routine-analyse worden de klinische betekenis, analysemethoden en het medisch belang besproken. In de labopraktijk is het aanleren van praktische vaardigheden voor klinisch-chemische bepalingen zeer belangrijk, evenals het nauwkeurig en precies leren werken op kleine hoeveelheden lichaamsvochten. Ook moet de student op een adequate manier kunnen omgaan met apparatuur en de resultaten van bepalingen leren interpreteren.
Attitudes: nauwkeurigheid, accuratesse, kritische ingesteldheid, orde, kostprijs, bewustzijn, zelfstandigheid, veiligheids- en milieubewustzijn, zin voor initiatief, kwaliteitszorg.

Dit opleidingsonderdeel stimuleert binnen het geheel van de opleiding de volgende algemene competenties: vermogen tot kritische reflectie, veilig en milieubewust werken, vermogen tot communiceren van informatie, problemen en oplossingen.

Verticale coherentie: Zoals reeds vermeld bouwt dit opleidingsonderdeel voort op de opleidingsonderdelen Algemene en anorganische chemie en Anatomie en fysiologie.

Horizontale coherentie: Het is de bedoeling dat de student vanuit de biochemie verbanden legt met de klinische chemie en vanuit de klinische chemie de connectie legt met de opleidingsonderdelen medische bacteriologie, immunologie, hematologie, pathologie en organische scheidingstechnieken.

Leerinhoud
De leerinhoud van de cursus is thematisch opgebouwd.

Theorie:
Staalafname en monstervoorbereiding
Routine-onderzoek van urine: screening en bepalingen voor nierfunctie
Elektrolytenbepaling
Zuur-base evenwicht en bloedgassen
Organische componenten: glucose, serumproteïnen
Prenataal biochemisch onderzoek
Enkele noties van kwaliteitsbewaking in klinisch chemische laboratoria worden bijgebracht

Praktische oefeningen:
Alle courante klinisch-chemische bepalingen: zowel anorganische als organische componenten in urine en bloed (serum).
De nadruk wordt gelegd op de manuele handelingen. Het nauwkeurig pipetteren en het juist uitvoeren van fotometrische bepalingen zijn daarbij belangrijke onderdelen.
Kritische ingesteldheid ten opzichte van methodiek, materiaal en resultaat wordt nagestreefd. Kwaliteitszorg: calibratie van micropipetten en gebruik van controlestalen.
Moleculaire diagnostiek: Factor V Leiden mutatie detectie.

Begincompetenties
Basiskennis fysiologie, anorganische en algemene chemie (zie eindcompetenties van deze opleidingsonderdelen, 1e jaar BLT)

Eindcompetenties
Algemene competenties:
Vermogen tot communiceren van informatie, problemen en oplossingen.

Indicatoren:
- de studenten werken in een team van 2 studenten tijdens de oefeningen en wisselen elkaar af voor de verslaggeving.
- de studenten verdelen een aantal taken onderling tijdens de oefeningen om efficiënt te kunnen werken en overleggen hoe bepaalde werkoplossingen zullen aangemaakt worden.
→ deze attitudes/vaardigheden worden door de lector geobserveerd en beoordeeld.

Veilig en milieubewust werken.

Indicatoren:
- De studenten moeten de aangemaakte oplossingen in het labo na gebruik sorteren en in het juiste vat voor afval uitgieten.
- De geanalyseerde stalen en het labowegwerpmateriaal dat in contact kwam met stalen van menselijk oorsprong worden nauwkeurig verzameld door de studenten (om nadien vernietigd te worden).
- De studenten dragen plastieken handschoenen bij het uitvoeren van analyses met serum of volbloed.
→ deze attitudes worden door de lector geobserveerd en beoordeeld.

Kerncompetenties:
Vakkennis en inzicht.

Beroepsgerichte competenties:
Resultaten analytisch kunnen evalueren en verwerken en afwijkende resultaten kunnen herkennen. Kunnen rapporteren.

Indicatoren:
- De studenten kunnen de bekomen resultaten van hun analyses verrekenen, houden rekening met verdunningsfactoren en zetten het eindresultaat om in de juiste eenheid.
- De studenten voeren bij hun analyses een kwaliteitscontrole uit en kunnen daaruit een conclusie trekken omtrent de analyses van hun onbekende stalen.
- De studenten kennen de normaalwaarden voor de te bepalen componenten en vergelijken de bekomen resultaten hiermee.
- De studenten trekken een besluit omtrent het resultaat van hun analyse op hun onbekend staal.

Beroepsspecifieke competenties:
Kunnen meewerken aan kwaliteitscontroles. De controleresultaten kunnen interpreteren.

Indicatoren:
- De studenten voeren bij hun analyses een kwaliteitscontrole uit en kunnen daaruit een conclusie trekken omtrent de analyses van hun onbekende stalen.

Onderzoek kunnen uitvoeren op stalen van menselijke oorsprong.

Leermaterialen
Handboek: Van Eerd, Kreutzer: Klinische chemie voor analysten, deel 1 (Uitgeverij: Bohn, Stafleu, Van Loghum)
Cursus: Theorie en Labo Klinische Chemie, Isabel De Pauw en Mia Waermoes (cursusdienst)
Lesnota's genomen door de student.

Bibliotheek Departement Gezondheidszorg Vesalius:
Nederlands tijdschrift voor klinische chemie
Klinische chemie voor analysten, deel 2, Van Eerd, Kreutzer (Uitgeverij: Bohn, Stafleu, Van Loghum)
Fundamentals of Clinical Chemistry, Tietz. Saunders, ISBN 0721686346
Kwaliteitszorg en statistiek in het laboratorium, Raadschelders, den Rooijen (Uitgeverij Syntax Media, Arnhem)
Clinical Chemistry, theory, analysis, correlation, 4th edition. Kaplan, Pesce, Kazmierczak. Mosby, 2003.
Clinical Chemistry, concepts and applications. Anderson, Cockayne. Mc Graw Hill, 2003.
Clinical Chemistry, 5th edition. Marshall, Bangert. Mosby, 2004.

Studiekosten
Cursus : 6.27 €
Handboek : 48 €

Studiebegeleiding
Mogelijkheid tot vragen stellen tijdens de praktische oefeningen, maar ook tijdens of na de les.

Onderwijsvormen
Hoorcolleges, praktische oefeningen, demonstraties en uitleg over geautomatiseerde apparatuur in een klinisch laboratorium, begeleid zelfstandig leren (met casussen of artikels).

Voor de theorielessen wordt er gekozen voor hoorcolleges met interactie tussen de student en de lector. Een aantal casussen worden voorbereid door de student of een aantal artikels worden doorgenomen om actief te kunnen deelnemen aan de interactieve hoorcolleges, waar o.a. de artikels of casussen behandeld worden. Een deel van de leerstof wordt door de student verworven door het geven van een presentatie. Deze topics worden door de studenten bepaald en vormen een uitdieping/actualisatie van de hoofdstukken uit de cursus. Ze verrichten hiervoor het nodige opzoekwerk (bibliotheek).
In de oefeningen worden praktische handelingen en analyses van componenten uitgevoerd, die in de theoretische lessen besproken worden. Studenten werken in groepjes en worden gestimuleerd om met elkaar in onderlinge discussie te treden.

Evaluatievorm
Theorie: mondeling examen (70 ÷ ): 3 open vragen met schriftelijke voorbereiding, 1 open vraag zonder voorbereiding.
Praktische oefeningen: permanente evaluatie (30 ÷) via verslagen van de gemaakte oefeningen en attitude in het labo.

Beoordeling verslagen:
- opbouw verslag
- overzichtelijkheid
- volledigheid
- bekomen eindresultaat
- besluitvorming

OP-leden
Isabel DE PAUW