Trefwoorden
Centrale besturen, bestuurlijke organisatie, bevoegdheidsverdeling, politieke besluitvorming, beleidsvorming, politieke actoren
Doelstellingen
Het doel van dit seminarie is de studenten vertrouwd te maken met de beleidsvorming en -processen, de juridische en bestuurlijke organisatie en de bestuurlijke evoluties van de centrale overheden in Vlaanderen en België. Er wordt een interdisciplinaire benadering nagestreefd: een aantal voor deze besturen belangrijke onderwerpen worden vanuit juridische, bestuurskundige en politicologische invalshoeken bestudeerd. De verschillende delen van dit practicum geven de studenten een inzicht in de instellingen en actoren van het bestuur en beleid en de wijzigende dynamieken en krachtsverhoudingen binnen de besluit- en beleidsvorming op het centrale niveau. Op deze manier leren de studenten de verschillende processen binnen de Belgische centrale besturen te begrijpen en zich een concreet beeld te vormen van de steeds wijzigende rol van de staat binnen de samenleving.
Leerinhoud
De materie van het seminarie wordt behandeld in twee afzonderlijke onderdelen.
Het eerste deel, verzorgd door Geert van Haegendoren, is gecentreerd rond de problematiek van de federalisering en de bevoegdheidsverdeling tussen de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten, toegepast op enkele beleidsdomeinen. Hierbij wordt vooreerst stilgestaan bij de uitgangspunten van de staatshervorming, inzonderheid de autonomiekenmerken en de eigenheid van elk niveau, en dit voornamelijk aan de hand van arresten van het Arbitragehof en adviezen van de Raad van State. In de juridische benadering wordt niet enkel ingegaan op de techniciteit van de bevoegdheidsverdeling, maar is er voorts ook oog voor de politieke achtergronden van het federaliseringsproces, bijvoorbeeld wat de problematiek betreft van Brussel, of het debat omtrent de financiële transferten. Het juridische is niet noodzakelijk de eerste, maar alleszins wel een onvermijdbare invalshoek om de bestuursprocessen op het centrale niveau te begrijpen als bestuurskundige. Om die reden wordt dit onderdeel ingebouwd in het seminarie met betrekking tot de bevoegdheidsverdeling tussen de federale staat en de deelentiteiten.
Het tweede, politicologische/bestuurskundige deel van het seminarie wordt verzorgd door Karen Celis en bestudeert de actoren en processen in de Belgische besluitvorming op centraal niveau (federaal, gemeenschappen en gewesten) en dat in een wijzigende maatschappelijke en politieke context gekenmerkt door ontzuiling en individualisering, mediatisering, globalisering, Europeanisering en federalisering. De doelstelling is thesen als ‘België is een representatieve democratie’, ‘België is een particratie’, ‘België is een neocorporatistische consensusdemocratie’ aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Dit deel van het seminarie heeft twee leidende vraagstellingen:
1) Welke rol hebben de actoren parlement, regering, politieke partijen, middenveld, vakbonden en administraties in de politieke besluitvorming? Hoe verhouden ze zich tot elkaar in het besluit- en beleidvormingsproces?
2) Wat is het effect van trends in de laatste decennia op deze actoren en hun onderlinge verhouding, met name:
• Wat zijn de gevolgen van ontzuiling en individualisering voor actoren als politieke partijen, middenveldorganisaties en vakbonden?
• Welk effect hebben globalisering en Europeanisering op de Belgische en Vlaamse actoren in het besluitvormingsproces?
• Wat is het effect van de mediatisering van het politieke gebeuren?
• Wat is het effect van de federalisering? Is er sprake van verschillende politieke regimes en culturen binnen de federale staatsstructuur?
Begincompetenties
De competenties van Belgisch- en Europees constitutioneel recht moeten in voldoende mate verworven zijn m.a.w. de student dient geslaagd te zijn voor dit opleidingsonderdeel.
Kennis van de concepten en inzichten uit Bestuurs- en Beleidskunde, Bestuursrecht, Inleiding tot de Politieke Wetenschappen is sterk aanbevolen.
Eindcompetenties
Kerncompetenties
1) Kennis over en inzicht op academisch niveau in besluit en beleidsvorming, de processen die hiermee samengaan, de juridische en bestuurlijke organisatie en de bestuurlijke evoluties van de centrale overheden in Vlaanderen en België.
2) Zelfstandig verwerken en mondeling kunnen presenteren van wetenschappelijke literatuur
Onder meer:
- in staat zijn correct te synthetiseren
- teksten kritische kunnen bespreken
- relaties leggen tussen de behandelde materies
- kunnen rapporteren en debatteren over de materie
Algemene competentie:
Het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen zowel aan specialisten als aan leken: kunnen rapporteren en debatteren over de materie
Leermaterialen
::Voor meer informatie, klik hier::
De nodige literatuur of verwijzingen daarnaar wordt in elk onderdeel door de betrokken docent ter beschikking gesteld. Voor alle delen van het practicum wordt gewerkt met een reader. Voor het juridisch gedeelte moet een 120-tal bladzijden geleerd worden uit het Overzicht Publiek Recht (J. vande Lanotte, die Keure), en dient zowel tijdens de les als op het examen de tekst van de Grondwet en van de wetten op de staathervorming bij de hand te zijn.
Studiekosten
Kopiekosten en tweemaal verplaatsing naar Brussel.
Aankoop van het Overzicht Publiek Recht en van de geannoteerde Grondwet en bijzondere wetten is aanbevolen, doch niet verplicht.
Studiebegeleiding
Vragen stellen in de les of op Dokeos wordt aangemoedigd. Individueel monitoraat met extra uitleg over de moeilijke onderdelen van de leerstof is mogelijk op initiatief van de student. Na de examens is er uiteraard mogelijkheid tot feedback en nabespreking van het examen en het zelfstandige werk.
Onderwijsvormen
Voor dit opleidingsonderdeel is het noodzakelijk de onderwijsactiviteiten bij te wonen.
Seminarie, waarbij de hoorcolleges afgewisseld worden met een meer interactieve vorm van lesgeven: een wisselwerking tussen studenten en lesgevers gebaseerd op door de studenten voorbereide teksten of cases, geleide oefeningen, zelfstandig werk,... Daarnaast worden ook gastsprekers uitgenodigd voor een praktijkgetuigenis of het uitwerken van een bepaalde case. Verder zullen er ook bezoeken plaatsvinden aan het Arbitragehof en de Raad van State om een maximale koppeling van theoretische inzichten met de praktijk te bewerkstelligen.
Alle docenten maken intensief gebruik van Dokeos voor het stellen en beantwoorden van vragen en het ter beschikking stellen van teksten en presentaties.
Het politicologische deel van het seminarie bestaat uit een reeks academische en praktijkgastlezingen die antwoorden bieden op de hoger vermelde leidende vragen. De gastlezingen worden ondersteund door een beperkt aantal teksten. De personen die uitgenodigd worden voor het verzorgen van gastlezingen zijn sterk vertrouwd met de besluitvormingsprocessen die zich in België en Vlaanderen afspelen, zowel vanuit hun wetenschappelijk onderzoeksactiviteit als vanuit hun professionele ervaring. In hun bijdrage ligt de nadruk op kritische reflectie en praktijkvoorbeelden.
Voor dit politicologische deel van het seminarie schrijven studenten in groep in de loop van het seminarie een paper met de hoger vermelde vraagstellingen als leidraad. De opdracht bestaat erin om op basis van de gastlezingen (en in tweede orde een aantal teksten) op een synthetiserende, analytische en kritische wijze antwoorden te formuleren op de leidende vragen.
In het juridisch deel van het seminarie worden vooreerst de algemene beginselen van de staatshervorming in “ex cathedra” vorm bijgebracht. De overige lessen vergen een grote interactie tussen docent en studenten, deels op basis van vooraf te lezen studiemateriaal, deels op basis van groepspresentaties door de studenten. Buiten de lessen moeten de studenten ook intensief werken op de elektronische leeromgeving en er opdrachten uitwerken die aansluiten bij de thematiek van de bevoegdheidsverdeling en de staatshervorming.
Evaluatievorm
Het juridische en het politicologische gedeelte staat elk voor de helft van punten.
Voor het juridische gedeelte worden studenten geëvalueerd op basis van hun participatie tijdens het seminarie. Aan de studenten kan worden gevraagd om schriftelijk te rapporteren over een lesonderdeel, wat dan in de permanente evaluatie wordt betrokken. Voor het juridisch deel van het seminarie steunt de permanente evaluatie op de actieve bijdrage die de student levert tijdens de les en de kwaliteit van zijn of haar bijdragen op Dokeos. Het examen in tweede zittijd bestaat uit een deels schriftelijk, deels mondeling open-boek gedeelte.
Voor het politicologische deel: beoordeling van de paper.
Het examen in tweede zittijd bestaat uit het verbeteren van de paper.
OP-leden
Karen Celis, Geert van Haegendoren.
|
|
