Klinische chemie wordt aangeboden in het curriculum nadat de student reeds inzichten heeft verworven in de algemene en anorganische chemie en in de anatomie en fysiologie.

In dit opleidingsonderdeel moet de student inzicht verwerven in de principes van de chemische analyses uitgevoerd op lichaamsvochten zoals serum, plasma en urine. De chemische analyses van lichaamsvochten zijn een onmisbare ondersteuning bij de medische diagnose. Het is de bedoeling voldoende kennis en vaardigheid te verwerven op klinisch gebied om o.a. in staat te zijn om met succes een stage te volgen in het beroepsveld.
Vaardigheden: de student kan op adequate manier omgaan met apparatuur en kan tijdig storingen en afwijkingen waarnemen en op adequate wijze reageren.
Attitudes: nauwkeurigheid, accuratesse, kritische ingesteldheid, orde, kostprijs, bewustzijn, zelfstandigheid, veiligheids- en milieubewustzijn, zin voor initiatief, kwaliteitszorg.

Dit opleidingsonderdeel stimuleert binnen het geheel van de opleiding de volgende algemene competentie: communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen.

Verticale coherentie: Zoals reeds vermeld bouwt dit opleidingsonderdeel voort op de opleidingsonderdelen Algemene en anorganische chemie en Anatomie en fysiologie.

Horizontale coherentie: Het is de bedoeling dat de student vanuit de klinische chemie de connectie legt met de opleidingsonderdelen medische bacteriologie en hematologie.

Leerinhoud
Klinische chemie theorie (I. De Pauw)
Studie van belangrijke componenten in bloed: lipiden, non proteïnnitrogen, afbraakprodukten, eiwitspectrum
Enzymologie
Hormonen
Onderzoek van cerebrospinaal vocht
Testen in verband met lever en galwegen, nierfunctietesten
Therapeutic Drug Monitoring
Begeleid zelfstandig leren:
1) Opdracht i.v.m. labodiagnostiek bij een aandoening gevolgd door een Powerpointpresentatie
2) De student neemt zelfstandig een aantal artikels geselecteerd door de lector door, gevolgd door bespreking ervan in de les a.d.h.v. een vragenlijst.

Farmacologie (F. Dumont)
Studie van de dispositie (resorptie, verdeling en eliminatie) van geneesmiddelen.
Studie van de verschillende klassen geneesmiddelen: werking, bijwerkingen, farmaca, …

Praktische oefeningen klinische chemie: (P. Cauwenberghs)
Uitvoeren van courante klinische bepalingen in bloed, evenals bepalen van organische componenten in urine en bloed.
Afname van veneus bloed.
Opstellen van een SOP voor het klinisch chemisch labo.
De nadruk wordt gelegd op de manuele handelingen. Het nauwkeurig pipetteren en het juist uitvoeren van fotometrische bepalingen zijn daarbij belangrijke onderdelen.
Kritische ingesteldheid ten opzichte van methodiek, materiaal en resultaat wordt nagestreefd. Kwaliteitszorg: calibratie van micropipetten en gebruik van controlestalen.

Begincompetenties
Voor de opleidingsonderdelen ‘Algemene en anorganische chemie’ en ‘Anatomie en Fysiologie’ moet de student een credit behaald hebben, gedelibereerd zijn of een vrijstelling bekomen hebben op basis van EVK of EVC.

Eindcompetenties
Algemene competenties:

Vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen.

Onder meer:
- Kan ideeën mondeling communiceren in groep en in teamverband; kan problemen verwoorden en kan gericht vragen stellen; kan voorstellen en alternatieven formuleren; ziet belang in van persoonlijke communicatie; beschikt over luistervaardigheid

Specifieke competenties:

1. Het verwerven van algemene vakbekwaamheid met inbegrip van GLP, als ondersteuning bij het verder uitbouwen van beroepsspecifieke competenties

Onder meer:
- Heeft kennis en inzicht in de materie
- Kan de regelgeving accuraat opvolgen; kan veilig, milieubewust en ethisch handelen in een labo (kan veilig omgaan met chemicaliën, specimen, afvalprodukten en apparatuur); kan verbanden leggen tussen integrale KZ, milieu en veiligheid; kan de eisen of voorwaarden gesteld in een ISOnorm vertalen in procedures en logboek; kan SOP's opstellen; kan meewerken aan kwaliteitscontrole en audit
- Kan correct werken in een labo: kan laboproeven opzetten, gebruikt het correct glasmateriaal, kan materiaal reinigen, kan de benodigde grondstoffen berekenen, meten en wegen; kan op juiste wijze specimen verzamelen; kan stalen correct labelen; kan producten correct stockeren en bewaren; heeft zorg voor materiaal; heeft oog voor de goede organisatie in het labo; kan rapporteren; kan afwijkende resultaten herkennen

2. Het uitvoeren van klinisch chemisch laboratoriumonderzoek

Onder meer:
- Gevorderde laboratoriumhandelingen en technieken kunnen uitvoeren
- Kwalitatieve en kwantitatieven analyses kunnen uitvoeren I

Leermaterialen
::Voor meer informatie, klik hier::
Handboek: Van Eerd, Kreutzer: Klinische chemie voor analisten, deel 1 (Uitgeverij: Bohn, Stafleu, Van Loghum)
Cursus: Theorie en Labo Klinische Chemie, Isabel De Pauw, Mia Waermoes en Peter Cauwenberghs (cursusdienst Hogent)
Hand-outs van powerpointpresentaties (Dokeos)
Lesnota's genomen door de student.
Vakliteratuur

Bibliotheek Departement Gezondheidszorg Vesalius:

Onder meer:
- Nederlands tijdschrift voor klinische chemie
- Klinische chemie voor analysten, deel 2, Van Eerd, Kreutzer (Uitgeverij: Bohn, Stafleu, Van Loghum)
- Fundamentals of Clinical Chemistry, Tietz. Saunders, ISBN 0721686346
- Kwaliteitszorg en statistiek in het laboratorium, Raadschelders, den Rooijen (Uitgeverij Syntax Media, Arnhem)
- Clinical Chemistry, Theory , analysis, correlation. Kaplan, Pesce, Kazmierczak, 4th edition, Mosby, 2003.
- Clinical Chemistry, concepts and applications. Anderson, Cockayne, Mc Graw Hill, 2003.
- Clinical Chemistry. Marshall, Bangert, 5th edition, Mosby, 2004.

Studiekosten
+/- 4 € voor bijkomende cursus i.v.m. farmacologie en voor klinische chemie oefeningen

Studiebegeleiding
Steeds mogelijkheid tot vragen stellen tijdens de praktische oefeningen of tijdens de les.

Onderwijsvormen
Hoorcolleges, praktische oefeningen, demonstraties in klinische laboratoria, begeleid zelfstandig leren (aan de hand van artikels, casussen en opdracht).

Tijdens de theorielessen wordt er gekozen voor hoorcolleges met interactie tussen student en lector. Sommige hoofdstukken worden aangebracht nadat de studenten een toepasselijk artikel hebben doorgenomen uit het Nederlands Tijdschrift voor Klinische Chemie. Een deel van de leerstof wordt door de studenten verworven door het geven van een presentatie. Deze topics worden door de studenten bepaald en vormen een uitdieping/actualisatie van de hoofdstukken uit de cursus. Ze verrichten hiervoor het nodige opzoekwerk (bibliotheek).
In de oefeningen worden praktische handelingen uitgevoerd/ componenten bepaald in stalen, die in de theoretische lessen besproken worden. Studenten werken in groepjes en worden gestimuleerd om met elkaar in onderlinge discussie te treden.

Evaluatievorm
Klinische chemie: (70%)
Praktische oefeningen: permanente evaluatie (15 %) via verslagen van de gemaakte oefeningen en attitude in labo.
Theorie: mondeling examen (55 %) met schriftelijke voorbereiding van 3 open vragen. Nadien volgt nog 1 vraag (bestaande uit 4 subvragen) zonder schriftelijke voorbereiding.

Farmacologie: (30%)
Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding.

Voor klinische chemie theorie en farmacologie worden afzonderlijke examens afgenomen. Nadien worden de cijfers voor klinische chemie theorie, klinische chemie oefeningen en farmacologie verrekend tot één eindcijfer (resp.: 55% + 15% + 30%).
Studenten die op een afzonderlijk vak 10 op 20 behalen in 1ste zit, zijn niet verplicht dit vak te hernemen in de 2de zittijd.
Enkel het theoretisch examen (klinische chemie en/of farmacologie) kan hernomen worden.

OP-leden
Apr. Isabel De Pauw
ir. Peter Cauwenberghs
Dr. Apr. Filip Dumont